Winda dla statków Falkirk Wheel - jedyny taki obiekt na świecie

To, co widzicie na zdjęciu to nie diabelski młyn w wesołym miasteczku, nie jest to też żaden futurystyczny pomnik ani młyn. Oto Falkirk Wheel – jedyny taki obiekt na świecie. Na pierwszy rzut oka trzeba przyznać, że wygląda obłędnie. Ale czym jest, do czego służy i jak działa?

Jak wygląda winda – każdy wie. Do czego służy? To oczywiste. Windy to konstrukcje, które znacząco ułatwiają życie. Dzięki nim możemy szybko i bez wysiłku pokonać różne wysokości, przetransportować wielkogabarytowe sprzęty, ułatwiają poruszanie niepełnosprawnym albo na przykład… wciągają statki. No właśnie, w Szkocji znajduje się jedyna na świecie winda dla statków, Falkirk Wheel.

Zwykle kiedy mówi się o różnicy poziomów wody na zaporach, na myśl nam przychodzą tradycyjne śluzy. Do ograniczonej wrotami przestrzeni wpływa statek, następuje wyrównanie poziomów wody (podniesienie lub obniżenie) i wypuszczenie jednostki. Szkoci jednak postanowili skonstruować coś, czego w żadnym innym miejscu na całym świecie nie spotkacie – śluzę dla statków w postaci windy.

Wcześniej w tym miejscu funkcjonowało aż 1. śluz. W latach trzydziestych przeprawa była już bardzo rzadko używana, więc postanowiono ją zlikwidować. Pod koniec dwudziestego wieku zdecydowano się jednak na przywrócenie w tym miejscu żeglugi pomiędzy miastami Glasgow i Edynburg. Postawiono na obiekt maksymalnie wykorzystujący technologiczne możliwości XXI wieku. W efekcie powstała nie lada atrakcja turystyczna.

Konstrukcja znajduje się około 50 km od Edynburga. Spełnia ona funkcję śluzy wielostopniowej i pomaga pokonać jednostkom pływającym różnicę aż 24 metrów wysokości między kanałami Forth And Clyde oraz Union Canal. Średnica koła, jakie kreśli śluza w powietrzu to z kolei aż 3. metrów.

Kształt jej ramion nawiązuje do celtyckiego dwuostrzowego topora o nazwie labrys. Każde z nich podtrzymuje wewnątrz ograniczoną przez wodoszczelne wrota obrotową platformę (gondolę, dok) o długości 25 metrów i pojemności 300 metrów sześciennych wody. Wraz ze statkiem platforma waży około 600 ton – prawie tyle, ile ważą łącznie dwa największe samoloty pasażerskie Airbus A380. Nad bezpieczeństwem i sprawnym ruchem obrotowym śluzy czuwa zębata przekładnia, w której przeniesienie napędu odbywa się za pośrednictwem nawzajem zazębiających się kół zębatych). Projekt obiektu pozwala na pracę przy wietrze do ok. 5. km/h (do ok. 6 stopni w skali Beauforta).

Zasada działania jest bardzo prosta i opiera się na prawie Archimedesa. Statek wpływa do jednej z przeciwnych gondoli (albo po żelbetowym akwedukcie, po którym płynie Union Canal - górna część - lub z Forth And Clyde Canal, znajdującym się poniżej), po czym zbiornik napełniany jest 360 tysiącami litrów wody. Równowaga pozwala wykorzystać minimum energii potrzebnej do wprawienia obiektu w ruch. Po zamknięciu wrót w doku, rozpoczyna się obrót konstrukcji, która na zasadzie diabelskiego młyna wyprowadza jednostkę do jednego z kanałów. Co więcej, jak tłumaczy bryla.pl, _ nawet jeżeli tylko do jednej komory wpłynie barka - bo zgodnie z prawem Archimedesa, barka zanurzone w wodzie traci pozornie na ciężarze tyle, ile wyparta przez nią woda - obie szalki tej niby-wagi pozostają dalej w równowadze _.

Sam proces od wpłynięcia statku, poprzez obrót konstrukcji do momentu opuszczenia przez statek gondoli to około 15 minut, natomiast sam obrót zajmuje ok. 5 minut. Napęd to ekonomiczna przekładnia z hydraulicznym silnikiem uruchamianym przez pompę hydrauliczną. Ta napędzana jest silnikiem elektrycznym o mocy 22,5 kW. Pobór energii to jedynie 1,5 kWh (ośmiokrotne zagotowanie wody w czajniku elektrycznym) przy każdym cyklu śluzowania (obrotu), podczas którego silnik pracuje przez 4 minuty.

_ SŁK - Wirtualna Polska / ScottishCanals / Wikimedia Commons / bryla _