Telewizja naziemna po cyfryzacji - co się zmieniło?
23 lipca minionego roku wyłączone zostały ostatnie nadajniki analogowe w Polsce. Telewizja,
w naszym kraju nadająca w ten sposób od 25 października 1952 roku (Pierwsza półgodzinna emisja. Od 1 lutego 1961 roku Telewizja Polska zaczęła nadawać codziennie), przeszła do kolejnego etapu swojego rozwoju.
Naziemne nadawanie cyfrowe oznacza nowe możliwości. Poza lepszą jakością dźwięku i obrazu umożliwia również przesyłanie dodatkowych danych powiązanych z nadawanym programem czy różnych ścieżek dźwiękowych. Tak działająca telewizja, to nie tylko nowe możliwości dla nadawców, ale może stać się również dodatkowym narzędziem wykorzystywanym przez reklamodawców chcących poszerzyć swój przekaz w spocie reklamowym o dodatkowe informacje. Z punktu widzenia technologicznego zarówno naziemna telewizja analogowa, jak i naziemna telewizja cyfrowa polega na przesyłaniu fal radiowych. Różnica polega na bardziej wydajnym kodowaniu. W miejscu częstotliwości zajmowanych przez kanał analogowy możliwe jest nadawanie pakietu kanałów cyfrowych. To właśnie w wyniku tego zabiegu ilość dostępnych poprzez odbiór naziemny stacji telewizyjnych uległa znacznemu zwiększeniu.
Etap przechodzenia na naziemną telewizję cyfrową rozpoczął się we wrześniu 201. roku od włączenia pierwszych nadajników przypisanych do drugiego multipleksu (MUX-2). Obecnie w ramach trzech multipleksów, czyli pakietów programów telewizyjnych i dodatkowych usług transmitowanych cyfrowo w pojedynczym kanale częstotliwości, nadawanych jest 21 stacji.
Choć jeszcze nie są powszechnie wykorzystywane wszystkie funkcjonalności nowej technologii, to jej wpływ na rynek stacji telewizyjnych jest już wyraźnie zauważalny. Zamiast czterech ogólnopolskich stacji dostępnych do tej pory w formacie analogowym widz ma do dyspozycji ponad pięć razy więcej kanałów, w tym dwie główne stacje Telewizji Polskiej zdublowane w jakości HD. Dodatkowo oferta programowa ulegnie jeszcze wzbogaceniu, ponieważ maksymalnie do 2. kwietnia bieżącego roku na MUX-1 zostaną zwolnione cztery pasma używane przez publicznego nadawcę. Już 15 lutego dwa z nich zajmowane dotychczas przez TVP 2, który to kanał na razie będzie tylko nadawany w jakości HD na MUX-3, i TVP Info, który zostanie przeniesiony na MUX-3 w miejsce TVP Polonia, zostaną przekazane pod nadawanie Telewizji Trwam oraz TVP ABC.
Pozostałe dwie stacje mające zająć sloty wykorzystywane dotychczas przez publicznego nadawcę to Stopklatka TV i Fokus TV. W sytuacji najmniejszej ilości zmian widz będzie miał do wyboru 2. kanały, choć już Telewizja Polska prowadzi prace nad optymalizacją swoich pasm w celu zwiększenia ilości nadawanych stacji, z których każdy ma możliwość dotarcia co najmniej do 98,9% populacji Polski. Powoduje to, że dotychczasowi odbiorcy telewizji analogowej mający obecnie większą ofertę programową do wyboru zmieniają sposób konsumpcji tego medium. Do rozpoczęcia procesu cyfryzacji najsilniejszą pozycję w dotarciu do gospodarstw odbierających naziemną telewizję analogową miały dwa główne kanały Telewizji Polskiej oraz Polsat, które uzupełniał czwarty, posiadający mniejszy zasięg techniczny, TVN.
Po 2. lipca 2013 roku w pełni konkurują one o widza konkurują ze znajdującymi się na multipleksach kanałami tematycznymi i trzema stacjami ogólnymi (TVN 7, TV 4, TV Puls) mającymi do tej pory zdecydowanie mniejszy zasięg techniczny. Choć od dłuższego czasu zauważany był spadek udziału w oglądalnościach czterech największych stacji na rzecz kanałów tematycznych, to cyfryzacja telewizji naziemnej ten trend wzmocniła. Udział czterech głównych stacji w grupie osób w wieku powyżej czterech lat od początku cyfryzacji zmalał z ponad 64% w październiku 2010 roku do 47% w styczniu 2014 roku. W grupie komercyjnej w wieku 16 – 49 lat, która jest podstawą do wyceny sprzedaży czasu reklamowego dla reklamodawców, ich udział wynosił niecałe 44% w styczniu bieżącego roku.
Na malejących udziałach największych stacji zyskują przede wszystkim: TVN 7. TV Puls i TV 4, które zwiększyły udział do niecałych 9,5% w grupie komercyjnej i trochę ponad 9% w grupie ogólnej, ale także kanały tematyczne. Nieprzypadkowo największą stacją muzyczną w Polsce zostało Polo TV. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że cyfryzacja telewizji naziemnej miała wpływ na około 30% gospodarstw domowych, która nie korzysta z telewizji dostarczanej przez operatorów sieci kablowych lub telewizji satelitarnej i była jednym z czynników wpływających zmian.
Za zmianami w udziałach stacji telewizyjnych w rynku, a co za tym idzie zmianami w oglądalnościach powiązany jest również czynnik ekonomiczny. Razem z przepływem widowni następuje przepływ środków reklamodawców. Szacuje się, że zmiany mogą wynosić kilkanaście procent wartości inwestycji wydanych na reklamę w TV sprzed okresu zakończenia cyfryzacji.
Przejście na naziemne nadawanie cyfrowe telewizji było na pewno ważnym wydarzeniem w dziejach telewizji w Polsce, a konsekwencje tego procesu będziemy odczuwać jeszcze w kolejnych latach, również poprzez udostępnianie zwolnionych i wolnych częstotliwościach analogowych na rzecz innych usług świadczonych drogą radiową. Rozważany jest także pomysł uruchomienia kolejnego multipleksu.
Igor Ruczyński, doktorant UW