Polacy dorobili się działa plazmowego z prawdziwego zdarzenia
W Narodowym Centrum Badań Jądrowych (NCBJ) zbudowano unikatowe w skali światowej źródło plazmy IBIS II, otwierające drogę do nowych zastosowań w przemyśle i nauce, np. w badaniach plazmy wysokotemperaturowej.
Nowo wybudowane źródło plazmy, działo IBIS II, to zmodyfikowana i unowocześniona wersja oryginalnej, chronionej patentami konstrukcji opracowanej przez pracowników instytutów w Świerku. Urządzenie otwiera nowe możliwości zarówno w zakresie badań plazmy wysokotemperaturowej jak również opanowania nowatorskich technologii modyfikacji powierzchni ciał stałych do zastosowań przemysłowych.
Ważną cechą plazmy wytwarzanej przez urządzenie IBIS II jest bardzo wysoka, sięgająca 10. mln stopni, temperatura plazmy oraz jej wysoka turbulencyjność, dzięki której część generowanych cząstek osiąga bardzo wysokie energie. Jednym z obszarów badań prowadzonych na IBIS-ie będzie wzmacnianie intensywności turbulencji w celu efektywniejszego przyspieszania cząstek bez ponoszenia kosztów budowy i eksploatacji specjalizowanych akceleratorów.
"Podstawową, nigdzie więcej niespotykaną, zaletą naszego urządzenia jest to, że uzyskujemy plazmę nie w środowisku względnie gęstego gazu, lecz w wysokiej próżni. Warunki, jakie jesteśmy w stanie wytworzyć, są porównywalne z warunkami panującymi w plazmie kosmicznej" - zaznacza kierownik projektu, kierownik Zakładu Technologii Plazmowych i Jonowych NCBJ, dr Cezary Pochrybniak.
Nowe działo plazmowe pozwoli badać oddziaływanie plazmy z powierzchnią ciał stałych w warunkach bardzo odbiegających od równowagi termodynamicznej i pozwalające na modyfikację własności powierzchni nieosiągalną metodami tradycyjnymi. Prowadzone w Świerku badania obejmują m.in. uszlachetnianie powierzchni metali i ceramik (np. uodpornianie stali na utlenianie w wysokiej temperaturze) czy wytwarzanie materiałów pozwalających łączyć funkcje zapisu informacji z ich przetwarzaniem i przesyłaniem. Jest to kierunek badań uważany za przyszłość elektroniki.
"NCBJ ma wieloletnią tradycję w dziedzinie fizyki plazmy i jej zastosowań. Nowe działo plazmowe to wynik połączenia naszych kompetencji z możliwościami, jakie dają środki finansowe Unii Europejskiej" –. zaznacza dyrektor NCBJ, prof. Grzegorz Wrochna. - Dziś często można usłyszeć głosy, że naukowcy źle wykorzystali fundusze strukturalne, bo budowali budynki i kupowali aparaturę, której teraz nie potrafią wykorzystać. Moim zdaniem to marginalne zjawisko. Przykład naszego działa plazmowego pokazuje, że nie ograniczamy się do kupowania aparatury, ale konstruujemy własną, rozwijając krajowe kompetencje. Wyzwania jakie stawia budowa zaawansowanych urządzeń badawczych, są znakomitym napędem rozwoju nowych technologii".
Całkowita wartość tego projektu wynosi ponad 39,5 mln zł. Projekt jest współfinansowany przez UE ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Mazowieckiego 2007-2013.