Jak wyobrażano sobie 2014 rok 50 lat temu?
Isaac Asimov to jeden z najwybitniejszych pisarzy literatury fantastyczno-naukowej, profesor biochemii na Uniwersytecie Bostońskim i twórca słynnych praw robotyki. Rok 1964 był dla 44-letniego Asimova całkiem udany - jego opowiadanie "Nastanie nocy" zdobyło tytuł opowiadania wszech czasów, a w New York Times ukazał się reportaż pisarza z Wystawy Światowej. To właśnie w tym artykule Asimov pokusił się o opisanie technologii, jakie świat miał ujrzeć za 50 lat, czyli w roku 2014. Na ile trafiona była to wizja?
Isaac Asimov
Isaac Asimov to jeden z najwybitniejszych pisarzy literatury fantastyczno-naukowej, profesor biochemii na Uniwersytecie Bostońskim i twórca słynnych praw robotyki. Rok 1964 był dla 44-letniego Asimova całkiem udany - jego opowiadanie "Nastanie nocy" zdobyło tytuł opowiadania wszech czasów, a w New York Times ukazał się reportaż pisarza z Wystawy Światowej. To właśnie w tym artykule Asimov pokusił się o opisanie technologii, jakie świat miał ujrzeć za 50 lat, czyli w roku 2014. Na ile trafiona była to wizja?
Na zdjęciu: Isaac Asimov, 1965 r.
_ GB/JG/GB _
Podświetlane ściany
Nowoczesne okna
_ Asimov: Okna będą spolaryzowane tak, by nie przepuszczały mocnego światła. Stopień przezroczystości szkła będzie mógł się automatycznie zmieniać, dostosowując się do padającego na nie światła. _
Wciąż częściej stosujemy w oknach rolety lub zasłony niż specjalne szkła - zwłaszcza takie, które potrafią zmieniać swoje właściwości zależnie od natężenia padającego na nie światła. Nie zmienia to jednak faktu, że okna ze szkłem fotochromowym istnieją i być może niedługo staną się powszechne.
Trafność przewidywania: trafne
Mieszkania przyszłości
_ Asimov: Podmiejskie, podziemne domy będą posiadały łatwy w użyciu system kontroli temperatury, co uniezależni je od kaprysów pogody. Powszechne w nich będzie oczyszczanie powietrza i sterowanie oświetleniem. _
Coraz powszechniejsze systemy automatyki domowej pozwalają na sterowanie temperaturą domową, klimatyzatory i oczyszczacze powietrza również znajdziemy w wielu domach, a sterowanie oświetleniem to właściwie standard "inteligentnych instalacji". Co do mieszkania pod ziemią... tutaj wyobraźnia autora trochę się zagalopowała.
Trafność przewidywania: częściowa
AGD przyszłości
_ Asimov: Gadżety będą coraz bardziej odciążać ludzi w najbardziej żmudnych pracach. Powstaną urządzenia kuchenne, które będą przygotowywać "automatyczne posiłki", gotować wodę i zamieniać ją w kawę, opiekać chleb, smażyć jajka, grillować bekon itd. Śniadania będzie można "zamówić" wieczorem, aby były gotowe rano o zadanej godzinie. Kompletne śniadania i obiady z przygotowanych wcześniej składników będzie można przechowywać w zamrażarce i ugotować dopiero, gdy zajdzie taka potrzeba. Podejrzewam jednak, że nawet w roku 2014 doradzane będzie posiadanie niewielkiego kącika kuchennego, gdzie będzie można przyrządzić bardziej indywidualne potrawy, zwłaszcza gdy spodziewamy się gości. _
Ta wizja brzmi niemal jak opis wyposażenia dzisiejszej kuchni: ekspresy do kawy, tostery, gotowe jedzenie... Pomijając drobne szczegóły, przewidywanie Asimova okazało się bardzo trafne.
Trafność przewidywania: trafne
Zasilanie urządzeń
_ Asimov: Urządzenia AGD w 2014 roku nie będą miały przewodów, będą oczywiście zasilane przez akumulatory o długim czasie pracy, zbudowane z izotopów. _
Co prawda, posiadamy wiele gadżetów zasilanych za pomocą baterii i akumulatorów, sprzęt AGD nadal jednak podłączamy do gniazdek elektrycznych. Okres zimnej wojny i "czasy atomu" chyba trochę przesłoniły oczy wyobraźni Asimova.
Trafność przewidywania: nietrafione
Elektrownie
_ Asimov: Izotopy nie będą drogie, gdyż będą stanowić produkt uboczny reakcji zachodzących w elektrowniach atomowych, które do 2014 roku będą dostarczać ponad połowę energii potrzebnej ludzkości. (...) Na pustyniach będą również działać wielkopowierzchniowe elektrownie słoneczne. (...) W 2014 roku zobaczymy również projekty elektrowni słonecznych, umieszczonych w kosmosie. _
W kwestii źródeł energii Asimov całkiem trafnie prognozował ich rodzaj, zupełnie jednak przestrzelił w przewidywaniu udziału poszczególnych technologii w światowym rynku. W 2012 roku energia jądrowa stanowiła jedynie 4,5 proc., a źródła odnawialne 8,6 proc. wszystkich źródeł energii. Aż 86,9 proc. energii na świecie pochodzi z ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla. Co do elektrowni umieszczonych w kosmosie, posiadamy panele słoneczne choćby na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, ale do masowego przesyłania tej energii na Ziemię jeszcze daleko.
Trafność przewidywania: częściowe
Komputery i roboty
_ Asimov: Roboty nie będą ani powszechne, ani bardzo zaawansowane w 2014, ale będą stosowane. (...) Komputery, mocno zminiaturyzowane w porównaniu z dzisiejszymi, będą służyć za "mózg" robotów. IBM w 2014 roku zaprezentuje robota-gosposię (...). Pojawią się również roboty-ogrodnicy. _
W pierwszym zdaniu Asimov właściwie się nie pomylił: roboty, które znajdziemy w domach sprowadzają się zazwyczaj do urządzeń automatycznie odkurzających podłogę. Komputery natomiast rzeczywiście służą jako "mózg" robotów i uległy znacznej miniaturyzacji. Co do firmy IBM prezentującej robota-gosposię... być może to dopiero przed nami.
Trafność przewidywania: trafne
Pojazdy przyszłości
_ Asimov: Do 2014 roku pojazdy będą unosiły się nad ziemią lub nawet nad wodą. (...) Wiele wysiłku zostanie włożone w stworzenie pojazdów z "robotycznymi mózgami", które zawiozą pasażera do wyznaczonego celu bez udziału ludzkiego kierowcy. _
Choć trwają obecnie prace nad autonomicznymi samochodami, które trafią do celu nawet bez kierowcy, do ich powszechnego wprowadzenia na ulice jeszcze daleko, o unoszeniu się nad ziemią nawet nie wspominając.
Trafność przewidywania: nietrafione
Ruch uliczny w miastach
_ Asimov: Do podróży na krótkie dystanse posłużą ruchome chodniki (...). Będą one przebiegać nad ruchem ulicznym, który będzie się odbywał w niektórych miejscach nawet na kilku poziomach. Wszystkie miejsca parkingowe będą umieszczone poza ulicami, a co najmniej 80 proc. samochodów ciężarowych nie będzie wjeżdżać do miasta, gdyż dostarczać towar będą do podmiejskich centrów dystrybucyjnych. _
Jedyne, z czym możemy się zgodzić, to wielopoziomowe skrzyżowania. Niestety Asimov chyba trochę przecenił dążenie ludzkości do wyprowadzenia samochodów poza miasta. Ruchome chodniki znajdziemy właściwie tylko na lotniskach - i to też nie wszędzie. Parkowanie przy ulicy to wciąż norma, a pozamiejskie centra dystrybucyjne, które przyjmowałyby ciężarówki z towarem to nadal wizja następców Asimova.
Trafność przewidywania: nietrafione
Komunikacja
_ Asimov: Komunikacja na odległość będzie się odbywać zarówno w postaci audio, jak i wideo. Ekranów będzie można używać nie tylko do oglądania rozmówcy, ale również do przeglądania dokumentów, fotografii, czy czytania książek. Krążące wokół Ziemi satelity umożliwią dodzwonienie się w dowolne miejsce na planecie. _
Choć Asimov nie wspomina bezpośrednio telefonów komórkowych, co do zasady działania, jego opis jest bardzo trafny. Wideorozmowy, telefony satelitarne czy przeglądanie zdjęć oraz czytanie e-booków na ekranie smartfona nikogo dzisiaj nie dziwi.
Trafność przewidywania: trafne
Kolonizacja kosmosu
_ Asimov: Możliwe będzie połączenie się z osobami w koloniach na księżycu. (...) Do 2014 roku na Marsa dotrą tylko misje bezzałogowe. _
Tutaj sprawa jest dość oczywista - podczas gdy kolonii na księżycu nie mamy i raczej w najbliższym czasie mieć nie będziemy, na Marsa rzeczywiście dotarły misje bezzałogowe.
Trafność przewidywania: częściowe
Telewizja
_ Asimov: Co do telewizji, wieszane na ścianach ekrany zastąpią typowe telewizory; pojawiać się już zaczną przezroczyste kostki, które umożliwią oglądanie obrazów trójwymiarowych. _
Kto nie ma w domu telewizora z płaskim ekranem ręka do góry. Co więcej, choć obraz 3D udało nam się stworzyć bez użycia specjalnych kostek, Asimov trafił niemal w dziesiątkę opisując telewizory przyszłości.
Trafność przewidywania: trafne
Szkolnictwo
_ Asimov: Na świecie roku 2014 niewiele będzie rutynowych zawodów, które nie będą mogły być lepiej wykonane przez roboty niż przez ludzi. Z tego powodu, ludzkość stanie się w dużej mierze technikami. Szkoły również będą na to ukierunkowane. Wszyscy uczniowie liceów będą uczeni podstaw informatyki i będą mieli dobrze opanowane działania matematyczne w systemie dwójkowym, do perfekcji będą mieli opanowaną sztukę programowania (...). _
Rzeczywiście z roku na rok jest coraz większe zapotrzebowanie na specjalistów z wykształceniem technicznym, a zdolny programista może dzisiaj przebierać w ofertach pracy. Niestety, wciąż trudno znaleźć ucznia liceum, który potrafi błyskawicznie wykonywać działania na liczbach binarnych... o opanowanej umiejętności programowania w tym wieku nawet nie wspominając.
Trafność przewidywania: nietrafione
Podsumowanie
Podsumowanie wizji Asimova pozostawiam samemu autorowi, który swój obraz społeczeństwa 2014 roku ujął w jednym, cytowanym poniżej zdaniu. Ocenę na ile jest ono trafne, pozostawiam wam.
_ Najbardziej ponurą spekulacją, jaką mogę poczynić na temat roku 2014 jest spostrzeżenie, że w społeczeństwie wymuszonej wygody, najbardziej nobilitowanym słowem stanie się "praca". - Issac Asimov, The New York Times, 1964 r. _
_ Grzegorz Barnik, WP.PL _
