"Radioaktywne" lodowce. Zaskakujące odkrycie polskich badaczy
Badanie przeprowadzone przez naukowców z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie potwierdza, że lodowce w Norwegii gromadzą zaskakująco duże ilości sztucznych izotopów promieniotwórczych.
Promieniowanie jonizujące jest nieodłącznym składnikiem środowiska człowieka. A za jego występowanie odpowiadają głównie naturalnie występujące izotopy radioaktywne oraz promieniowanie kosmiczne. Jednak intensywne próby z bronią jądrową, przeprowadzane w połowie XX wieku, a także katastrofa w Czarnobylu wprowadziły do atmosfery całą gamę nowych izotopów promieniotwórczych.
Najnowsze badanie krakowskich fizyków potwierdziło niepokojąco wysokie stężenie sztucznych radionuklidów w próbkach zebranych z jednego z norweskich lodowców - Blåisen. Próbki poddane analizom pochodziły z dwunastu dołków, w których gromadzi się kriokonit - ciemny osad będący mieszaniną drobnej materii nieorganicznej i organicznej.
Próbki kriokonitu z lodowca Blåisen charakteryzowały się bardzo wysokimi stężeniami sztucznych izotopów, w szczególności cezu (jednoznacznie wiązanego z katastrofą w Czarnobylu), ameryku, bizmutu oraz plutonu. Co zaskakujące, nawet intensywne opady nie wpływały na wypłukiwanie się radionuklidów z kriokonitu.
- Stężenia sztucznych radionuklidów w norweskim kriokonicie należą do najwyższych znalezionych na półkuli północnej. Wyższe zaobserwowano jedynie w niektórych lodowcach Austrii. W istocie kriokonit z badanego norweskiego lodowca jest kilkukrotnie bardziej promieniotwórczy od kriokonitu na przykład z lodowców Svalbardu - zauważa dr Edyta Łokas, której badania były finansowane przez Narodowe Centrum Nauki.
Najważniejsze jest jednak to, że promieniowanie emitowane przez norweski kriokonit nie stanowi zagrożenia dla ludzi czy zwierząt. Wraz z przyspieszającym tempem topnienia lodowców można się jednak spodziewać, że zanieczyszczenia trafią do zbiorników wody pitnej. Naukowcy nie są jednak w stanie w tym momencie ocenić potencjalnego zagrożenia, jakie może to nieść w przyszłości.
Wyniki badania zostały opublikowane na łamach Science of the Total Environment.
