Mama sprząta, a syn przy komputerze. Efekt nauki programowania w szkołach

Mama sprząta, nie ma bladego pojęcia o technologiach, a dzieciak rozwalony na kanapie tworzy na komputerze szalone rzeczy, przez które mieszkanie wariuje. Tak wygląda efekt wprowadzenia nauki programowania, przynajmniej według Ministerstwa Edukacji Narodowej w kampanii informacyjnej. Powracamy do tematu niefortunnego spotu, który miał promować nowoczesne nauczanie, a stał się powodem ostrych kontrowersji.

Mama sprząta, bo przecież to rola matki. Na szczęście rezolutny dzieciak, po lekcjach programowania w podstawówce, wreszcie wie, jak można jej pomóc. Klepie kod, dzięki któremu ekspres do kawy sam parzy kawusię, uruchamia się radio, a inteligentny odkurzacz zaczyna czyścić podłogę. Mama zdziwiona, ale syn ją uspokaja - dzięki jego programistycznym umiejętnościom rodzic wreszcie ma “inteligentne mieszkanie”. Oczywiście mama nie ma pojęcia, o co chodzi, ale powinna się cieszyć, bo wreszcie będzie miała więcej czasu dla rodziny. Koniec ze szmatami, system posprząta za ciebie! O nowym spocie MEN już pisaliśmy

To “kolejny etap kampanii informacyjnej dotyczącej reformy edukacji” - jak czytamy w opisie pod filmikiem opublikowanym na YouTubie. Sęk w tym, że kampania informacyjna… poniekąd wprowadza w błąd. Te wszystkie magiczne sztuczki, rzekomo możliwe dzięki programowaniu, albo:

- są dostępne od razu, bo inteligentny odkurzacz, czajnik czy radio dają się sterować za pomocą dedykowanych aplikacji;
- są niemożliwe i lekcje programowania niczego nie zmienią; po prostu stary ekspres do kawy nie zacznie robić jej sam, bo zwyczajnie jest technologicznie ograniczony.

Odpowiadając na moje wątpliwości rzecznik prasowy Ministerstwa Edukacji Narodowej, Anna Ostrowska, mówi:

- W zamyśle autorów spotu chodziło o ukazanie potencjalnych możliwości, jakie dzięki programowaniu może nabyć młody człowiek. Spot ma charakter informacyjno-edukacyjny. Odsyła do specjalnej strony internetowej poświęconej reformie edukacji - www.reformaedukacji.men.gov.pl - na której ministerstwo zamieszcza najważniejsze informacje dotyczące najistotniejszych kwestii związanych ze zmianami w szkole, m.in. w podstawach programowych kształcenia ogólnego. Zgodnie z zaprezentowanym na stronie MEN komunikatem, w nowej podstawie programowej wskazaliśmy jako istotne umiejętności logicznego i algorytmicznego myślenia, programowania, posługiwania się aplikacjami komputerowymi oraz wyszukiwania i wykorzystywania informacji z różnych źródeł - stwierdza.

Rzecznik prasowy MEN przypomina też wcześniejsze spoty, będące elementem kampanii. Na jednym z nich widzimy “ludzi sukcesu” z roku 2040. I tak Piotr, rocznik 2006, “dzięki nauce podstaw programowania w szkole, ma dziś firmę informatyczną, która tworzy rozwiązania dla całego świata i zmienia go na lepsze”.

Nasuwa się pytanie: czy to kampania “informacyjno-edukacyjna” czy raczej zwykły marketing?

Jak zauważył Marcin Maj w swoim felietonie opublikowanym w serwisie Dziennik Internautów, nie o takie “czary” w programowaniu powinno chodzić:

"Lekcje w zwykłej szkole mają służyć wykształceniu dziecka, by potrafiło pisać i mówić (języki), jako tako liczyć (matematyka), odróżnić skrzypce od wiolonczeli (muzyka) oraz by rozumiało, na jakiej zasadzie działają komputery i roboty (informatyka - programowanie). Dopiero gdy dziecko zdobędzie te solidne podstawy, możemy zacząć myśleć o kształceniu kierunkowym" - pisze Maj.

Tymczasem MEN roztacza przed nami niesamowite wizje. Młodzi po lekcjach programowania będą hakować mieszkania rodziców, a w przyszłości zmieniać świat. Oczywiście nie możemy tego wykluczyć, ale też nie da się ukryć, że to bardzo naiwne podejście. Przecież w lekcjach WF-u nie chodzi o to, by każdy był drugim Lewandowskim czy Gortatem, a posyłając dziecko na fizykę, nie liczymy, że na pewno za 30 lat zgarnie Nobla. A rodzic, słysząc dziś o programowaniu w szkołach i oglądając spoty MEN, widzi swoje dziecko za kilkanaście lat, jak podbija świat. To tylko informowanie czy już propaganda?

Bardzo “cukierkową” - jak ujął to Marcin Maj - wizję korzyści płynących z nauki programowania przedstawia nie tylko MEN, ale i cały rząd. Kampania „Programuj” to połączony projekt Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Ministerstwa Cyfryzacji i Rozwoju, Agencji Rozwoju Przemysłu i Narodowego Centrum Badań i Rozwoju we współpracy z Warszawską Szkołą Filmową. Jej celem jest promowanie nauki programowania i tworzenia gier oraz pomoc w pozyskiwaniu wsparcia finansowego. Co przedstawia spot?

Tworzenie gier jest “fajniejsze od grania”, a programowanie pozwala nie tylko zarobić pieniądze, ale i “zmieniać świat”. To zrozumiałe, że gdy się coś promuje, należy to zachwalać, ale trzymajmy się rzeczywistości. Gry raczej świata nie zmienią, a rozrywka zawsze będzie przyjemniejsza od pracy. Gdyby rząd w podobny sposób reklamował budowę autostrad, okazałoby się, że wylewanie betonu jest przyjemniejsze od jazdy ferrari po nowej trasie.

I nie jest to moja opinia. Michał Mielcarek, który tworzy gry w studiu iFun4All, a wcześniej był dziennikarzem piszącym o grach, na Twitterze tak skomentował ten spot:

To dobrze, że politycy chcą, by Polska była nowoczesnym krajem. Ale nie opowiadajmy bajek. Tym bardziej że programowanie to nie tylko dobre zarobki, możliwość pracy na całym świecie, ale i kłopoty. Niekoniecznie trzeba o tym wspominać w materiale promocyjnym, ale wydaje się, że podejście rządu jest mocno przesadzone. Wiedzą o tym dobrze chociażby mieszkańcy mniejszych miast, którzy zmagają się z wieloma ograniczeniami.

W najnowszym spocie o reformie edukacji jest jeszcze jeden kłopot. Stereotypowy wizerunek kobiety aż bije po oczach, co zostało zauważone między innymi na profilu “Rodzice przeciwko reformie edukacji” i w komentarzach na facebookowym profilu MEN. O co poszło?

Widzimy panią domu, która tak niewiele wie o technologiach, że aż nie korzysta z autonomicznego odkurzacza, który posiada. Za to chłopczyk, jak na przyszłego mężczyznę przystało, ma wszystko w malutkim palcu. Nie tak dawno podobny wizerunek kobiety obserwowaliśmy w “edukacyjnych komiksach”, które powstały z myślą o gimnazjalistach i uczniach szkół ponadgimnazjalnych, a finansował je właśnie MEN. Sytuacja znowu się powtarza.

Anna Ostrowska z MEN odpowiada:

- Dziękujemy za zwrócenie uwagi na to, że istnieją różne interpretacje naszego spotu. Bardzo się z tego faktu cieszymy. Wychodzimy z założenia, że to kobiety świadomie wybierają swoje role życiowe, pasje czy zawody, w których mogą się realizować. Szkoła daje różne możliwości w tym zakresie i nie zamierzamy w żaden sposób w tę kwestię ingerować. To wolna i suwerenna decyzja, którą podejmuje każda kobieta - ocenia.

Rzecznik Ministerstwa Edukacji Narodowej przypomina też wcześniejsze spoty i zapowiada kolejne:

- Występują w nich zarówno mężczyźni jak i kobiety, którzy realizują się na różnych polach zawodowej kariery. I tak, Jagoda jest inżynierem elektrotechnologii, Lidia genetykiem, a Magda właścicielką międzynarodowej firmy turystycznej. Spot o programowaniu wpisuje się zatem w serię krótkich filmów w ramach kampanii „Pokolenie dobrej szkoły”. W żaden sposób nikogo nie uraża ani tym bardziej nie pomniejsza niczyjej roli. Nie taki jest jego zamysł. Przedstawione opinie, w naszej ocenie, są zbyt daleką nadinterpretacją scenariusza. Już wkrótce pojawi się kolejny spot dotyczący historii. Już dziś możemy poinformować, że głównym bohaterem jest czteroosobowa rodzina. Zapewniam, że w spocie tym, kilkunastoletnia dziewczyna odgrywa znaczącą rolę i przy okazji wydobywa z polskiej historii postać polskiego szyfranta i matematyka, którego osiągnięcia są nie do przecenienia. Liczymy, że nasz kolejny spot spotka się z pozytywnym przyjęciem ze strony rodziców, uczniów, nauczycieli i całego środowiska oświatowego - zapowiada Anna Ostrowska.