Kino 3D w domu

Tegoroczne mistrzostwa świata w piłce nożnej, które odbędą się w RPA, będą pierwszym w historii mundialem, rejestrowanym w technologii 3D. W sklepach pojawiły się już specjalne okulary, telewizory i odtwarzacze obsługujące obraz trójwymiarowy. To znak, że w kinie domowym, z coraz doskonalszym, bogatszym w szczegóły obrazem Full HD i przestrzennym, wielokanałowym dźwiękiem, nadszedł czas na seanse z trójwymiarowymi efektami wizualnymi.

Znane od dawna kina 3D, w których wyświetlane są filmy z trójwymiarowym obrazem, za sprawą filmu Jamesa Camerona "Avatar", biją obecnie rekordy popularności. Jednocześnie postęp technologiczny sprawił, że efekty dotychczas dostępne tylko w salach kinowych będziemy mogli podziwiać nie wychodząc z domu.

W sklepach pojawiały się już pierwsze modele sprzętu audio-wideo przeznaczone do oglądania filmów 3D. Zastosowano w nich udoskonaloną, opracowaną przed ponad 17. laty metodę zwaną stereoskopią, oferującą iluzję widzenia przestrzennego.

Stereoskopia to metoda pozwalająca tworzyć złudzenie oglądania obrazu trójwymiarowego, wykorzystująca właściwości ludzkiego zmysłu wzroku.

Rejestrowany na siatkówce oka obraz jest płaski, a ponieważ nasze oczy są od siebie odsunięte, każde z nich postrzega świat pod innym kątem. Zakrywając raz jedno, raz drugie oko, za każdym razem widzimy troszkę inaczej. Połączenie oglądanych obrazów, lekko względem siebie przesuniętych, pozwala mózgowi stworzyć wrażenie głębi i przestrzeni. Te różnice w obrazach niosą bowiem informację o trzecim wymiarze. Dlatego wystarczy przedstawić dwa obrazy pokazane z perspektywy lewego i prawego oka, aby "oszukać" ludzki mózg, który zinterpretuje ten widok jako obraz przestrzenny.

Najstarszą i wykorzystywaną do dziś metodą prezentacji filmów trójwymiarowych jest odmiana metody stereoskopowej - anaglifowa (np. w latach 90. XX w. w Polsacie nadawano w tej metodzie "Szczęki 3D", a obecnie takie filmy zapowiada platforma "n").
Anaglif to rysunek, fotografia lub film dający złudzenie trójwymiarowości przy oglądaniu go przez specjalne okulary, w których jedno szkło jest czerwone, a drugie niebieskozielone. Tworzenie anaglifów polega na nałożeniu na siebie dwóch obrazów, wykonanych z lekkim poziomym przesunięciem, które zabarwione są na czerwono i niebieskozielono (jeden dla prawego, a drugi dla lewego oka). Przy oglądaniu przez okulary o tak samo zabarwionych szkłach następuje separacja obrazów i pojawia się efekt przestrzenny o nieco zubożonej kolorystyce.

Obecnie w kinach 3. stosuje się inną odmianę metody stereoskopowej - polaryzacyjną, wykorzystującą specjalne filtry polaryzujące światło.
Tę metodę zastosowano w niektórych modelach telewizorów (np. LG). Efekty trójwymiarowe na ekranie telewizora tworzone są w następujący sposób: obraz przeznaczony dla lewego oka przechodzi przez jeden filtr, a lekko przesunięty, przeznaczony dla prawego oka - przez drugi. Oba trafiają na ekran wyposażony w specjalną powłokę. Kierunki polaryzacji obu filtrów są względem siebie prostopadłe, a widzowie patrzą na ekran przez specjalne pasywne okulary z analogicznie ustawionymi filtrami polaryzacyjnymi. W ten sposób jedno oko widzi tylko obrazy o polaryzacji pionowej, drugie zaś o poziomej, co sprawia, że prezentowany ruchomy obraz wydaje się trójwymiarowy. Ma on lepszą jakość niż tworzony w technice anaglifowej - przede wszystkim zawiera naturalne, niestłumione kolory.

Metoda umożliwiająca oglądanie stereoskopowych obrazów trójwymiarowych, którą wybrała większość producentów telewizorów i projektorów, nazywana jest migawkową. Na ekranie prezentowane są sekwencyjnie, naprzemiennie dwa obrazy (jeden przeznaczony jest dla prawego, drugi dla lewego oka), a zsynchronizowane ze sprzętem aktywne okulary wyposażone w ciekłokrystaliczne "szkła", z dużą częstotliwością, kolejno zasłaniają lewe lub prawe oko widza. Zaletą tej technologii jest to, że nie ma zaburzenia kolorów ani jakości obrazu. Jednocześnie przy dużej częstotliwości odświeżania, ruch przesłon jest niezauważalny. Warunkiem jej skuteczności jest jednak bardzo krótki czas reakcji matrycy telewizora.

Do zorganizowania domowego seansu 3. niezbędne jest posiadanie odpowiedniego telewizora, specjalnych okularów oraz źródła sygnału np. odtwarzacza Blu-ray 3D. W Polsce można nabyć sprzęt audio-wideo, pozwalający w domu oglądać filmy trójwymiarowe, takich firm jak LG, Samsung czy Panasonic. Czy oznacza to konieczność całkowitej wymiany dotychczas użytkowanych w zestawie kina domowego elementów? Na pewno nie. Po pierwsze, rewolucja 3D nie wymusza zmiany sprzętu audio - zestaw kolumn i amplituner sprawdzą się także w seansach 3D. A jeżeli mamy już odtwarzacz Blu-ray lub konsolę PlayStation 3, to jest szansa, że nie będziemy musieli ich zastępować nowymi modelami. Pewność mają użytkownicy odtwarzający filmy z Play- Station 3, bo wiadomo, że zainstalowany w niej procesor ma odpowiednią wydajność, aby przetwarzać dwa strumienie sygnału wideo 1080p. Podobne możliwości mają niektóre stacjonarne odtwarzacze Blu-ray, problem w tym, że producenci nie ujawniają, czy udostępnią do nich nowe wersje oprogramowania firmowego
(tzw. firmware'u), której wgranie umożliwi obsługę standardu Blu-ray 3D.

Jeśli nie, trzeba będzie jednak kupić nowy odtwarzacz 3D. Podobnie ma się sprawa z telewizorami. W przypadku technologii LCD wiele zależy od konkretnego modelu odbiornika, szybkości reakcji zamontowanej w nim matrycy i procesora wideo, który odpowiada za szybkość odświeżania ekranu. Na pewno 3. nie obsłużą telewizory 50 i 100 Hz. Dużo większe jest prawdopodobieństwo kompatybilności telewizorów plazmowych i modeli LCD z systemami 200 Hz. Jeśli producent umożliwi aktualizację oprogramowania sterującego do telewizora, konieczne będzie także dokupienie odpowiednich okularów, najczęściej migawkowych. Te ostatnie wymagają zastosowania specjalnego nadajnika podłączanego do złącza USB telewizora, który pozwoli na synchronizację ich pracy z ekranem.
Ponieważ w tym roku nie czeka nas jeszcze wielki wysyp filmów Blu-ray 3D - zapowiedziano ok. 30 pozycji - niektóre modele telewizorów 3D (np. Samsunga czy LG) wyposażono w funkcje przekształcania zwykłego obrazu 2D do postaci trójwymiarowej. Mimo że działa ona całkiem nieźle, to lepsze efekty przestrzenne widoczne są przy oglądaniu specjalnie przygotowanych na Blu-ray filmów 3D.

Filmy 3D z płyt Blu-ray
Wyświetlacz 3. (projektor czy telewizor) i specjalne okulary nie wystarczą, by móc oglądać trójwymiarowy obraz. Konieczne jest także właściwe źródło sygnału, np. dostarczane z odtwarzacza Blu-ray 3D. W sklepach pojawiły się płyty Blu-ray z odpowiednio zapisanymi na nich filmami 3D. W grudniu 2009 r. stowarzyszenie Blu-ray Disc Asociation (BDA) zakończyło prace nad specyfikacją Blu-ray 3D. Format ten wymaga kodeka Multiview Video Coding (MVC), który stanowi rozszerzenie obecnie obsługiwanego przez odtwarzacze Blu-ray kodeka H.264 Advanced Video Coding (AVC). MVC zapewnia wyświetlanie oddzielnych dla każdego oka obrazów o rozdzielczości 1080p (1920x1080p) przy zastosowaniu kompresji wystarczającej do tego, by zmieścić cały pełnometrażowy film 3D na jednej płycie BD (50 GB). Co ważne, gwarantuje też wsteczną kompatybilność z wcześniejszymi modelami odtwarzaczy Blu-ray, które będą sobie radziły z filmami 3D, przesyłając je na ekran telewizora w wersji 2D. Warto dodać, że specyfikacja Blu-ray 3D przewiduje także
trójwymiarową grafikę, co oznacza, że na ekranie telewizora również napisy i menu są wyświetlane trójwymiarowo.

Tegoroczne mistrzostwa świata w piłce nożnej, które odbędą się w RPA, będą pierwszym w historii mundialem, zarejestrowanym w technologii 3D. Sony i Międzynarodowa Federacja Piłki Nożnej podpisały umowę, zgodnie z którą 2. spotkań zostanie nagranych z użyciem profesjonalnych kamer 3D.

W czasie trwania futbolowej imprezy zorganizowane zostaną pokazy publiczne International FIFA Fan Fest, gdzie na specjalnych stoiskach będzie można obejrzeć mecze sfilmowane w technologii 3D. Z materiałów zarejestrowanych za pomocą kamer 3. ma powstać film podsumowujący mistrzostwa. Ma on być dostępny także na płytach Blu-ray 3D.

Eutelsat, jeden z trzech największych światowych operatorów satelitarnych, jest już gotowy do realizacji transmisji 3D. Na początku 200. r. firma uruchomiła demonstracyjny kanał 3D na satelicie EUROBIRD 9A, realizujący przekaz trójwymiarowy. Wykorzystując standardowe techniki kodowania sygnału, Eutelsat połączył MPEG-4 i tradycyjną modulację satelitarną w celu multipleksowania dwóch sygnałów: obrazu dla prawego i lewego oka. Połączony sygnał jest transmitowany pasmem satelitarnym o przepustowości 8 Mb/s do odbiorników HDTV i wyświetlany na ekranie telewizorów 3D. Na początku lutego w Wielkiej Brytanii fani piłki nożnej mogli obejrzeć pierwszą transmisję meczu piłkarskiego Arsenalu z Manchesterem United, nadawanego w technologii 3D. Realizowana była przez telewizję Sky, a można ją było obejrzeć w wybranych pubach. W kwietniu Sky uruchomił specjalny kanał 3D, relacjonujący spotkania w angielskiej lidze piłkarskiej. Wszystkie transmisje są przekazem bezpośrednim, zrealizowanym w 3D. Na subskrypcję tego kanału
zdecydowało się ponad tysiąc pubów i klubów w Wielkiej Brytanii i Irlandii. Poza meczami piłki nożnej, w ofercie Sky 3D znajdą się też relacje z innych dyscyplin sportowych, a także filmy, dokumenty, programy rozrywkowe i kulturalne. Do oglądania programów Sky 3D mogą być wykorzystywane wszystkie modele telewizorów 3D, które na rynek wprowadzają takie firmy, jak Sony, Samsung, LG czy Panasonic.

15 maja 2010 r. została zrealizowana pierwsza w Polsce telewizyjna transmisja meczu piłkarskiego w technice 3D. Relację na żywo można było obejrzeć w Canal+. Partnerem transmisji był Eutelsat, a przekaz nie był kodowany, co znaczy, że abonenci Cyfry+, korzystający z dekodera HD i telewizora 3D mogli relacje z meczu obejrzeć w domu. Stacja we współpracy z koncernem LG organizowała także, w wybranych miastach, specjalne publiczne pokazy. 3D bez okularów?

Wadą obecnie dostępnych odbiorników 3. jest niemożność oglądania efektów trójwymiarowych bez specjalnych okularów, które w przypadku aktywnych, migawkowych - są dość kosztowne (ok. 500 zł). Wprawdzie pierwsze prototypy telewizorów wyświetlających obraz 3D, który można oglądać bez użycia okularów były już prezentowane, ale oferują niską jakość efektów i wymagają patrzenia na ekran z pozycji dokładnie na wprost odbiornika. Jedną z obiecujących nowych technologii wydaje się opracowana przez Hitachi metoda zastosowana w prototypowym telewizorze Full Parallex 3D TV. Ten 10-calowy odbiornik 3D wyposażony jest w 16 projektorów. Dzięki temu obraz 3D widziany przez użytkownika zmienia się wraz z kątem, pod jakim oglądany jest ekran. Jednak liczba pikseli prezentowanych na ekranie w obrazie 3D wymaga multiplikacji o liczbę wszystkich punktów widzenia.

Niestety, zwiększanie liczby punktów widzenia zmniejsza rozdzielczość widzianego trójwymiarowego obrazu - w oferującym 1. punktów widzenia Full Parallex 3D TV ma on rozdzielczość zaledwie 640x480 pikseli. Trwają prace mające na celu zwiększenie rozdzielczości, przy jednoczesnym zastosowaniu większej liczby laserowych miniprojektorów. Wygląda na to, że na rezygnację z okular ów przy oglądaniu filmów 3D przyjdzie jeszcze poczekać...

Osoby mające schorzenia oczu (np. bardzo wysoki astygmatyzm) mogą nie zobaczyć efektu 3. wcale. Szacuje się, że może to dotyczyć co dwudziestej osoby. W niektórych przypadkach mogą pojawić się pewne dolegliwości, np. bóle głowy czy zmęczenie oczu. Odradza się też oglądanie filmów 3D chorym na epilepsję, kobietom w ciąży oraz widzom pod wpływem alkoholu. Jednakże badania laboratoryjne i testy wykazują, że dla zdrowej osoby oglądanie filmów 3D powinno być bezpieczne...

więcej w serwisie PC World Komputer »